Nowelizacja Prawa zamówień publicznych ogłoszona – większość nowych przepisów wejdzie w życie 28 lipca! | Co do zasady

13 lipca w Dzienniku Urzędowym ogłoszono długo oczekiwaną nowelizację ustawy Prawo zamówień publicznych implementującą dyrektywy europejskie. Większość nowych regulacji wejdzie w życie po upływie 14-dniowego vacatio legis, czyli 28 lipca. Niektóre zmiany jednak odroczono z uwagi na konieczność przygotowania się do nich. Pewne kwestie natomiast pozostają w reżimie dotychczasowych przepisów.

Stosowanie przepisów dotychczasowych

Do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego oraz konkursów wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosuje się oczywiście przepisy dotychczasowe. Podobnie do odwołań i skarg do sądu dotyczących tych postępowań. Również do umów zawartych w wyniku przeprowadzenia postępowania na podstawie dotychczasowych przepisów oraz w wyniku postępowań wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowelizacji, a także do zawieranych po 28 lipca umów, ale na podstawie umów ramowych zawartych przed wejściem w życie nowelizacji należy stosować przepisy dotychczasowe. Pewne odmienności występują jedynie w odniesieniu do dopuszczalnych modyfikacji umów o zamówienie publiczne.

Dopuszczalne zmiany umów

Przepis przejściowy dotyczący dopuszczalnych zmian umów o zamówienie publiczne zdecydowanie zmieniał się w trakcie prac legislacyjnych. Jeszcze w kwietniowej wersji nowelizacji przewidziana była zasada, że strony umowy zawartej na gruncie „starego” stanu prawnego mogą skorzystać z nowych przepisów, lecz w zakresie ograniczonym, tzn. tylko w przypadku niezbędnych zamówień dodatkowych, zmian wywołanych okolicznościami zewnętrznymi oraz w granicach zmian 10% i 15% wartości pierwotnego zamówienia.

W ostatecznej treści nowelizacji znalazł się jednak zapis zdecydowanie odmienny, pozwalający na zmianę dotychczasowych umów w przypadkach przewidzianych w poprzednim brzmieniu przepisu art. 144 p.z.p., czyli gdy zamawiający przewidział możliwość dokonania takiej zmiany oraz określił warunki takiej zmiany, jak również w przypadkach – mówiąc w uproszczeniu – wystąpienia przesłanek do udzielenia zamówień dodatkowych i uzupełniających.

Warto jednak w tym kontekście podkreślić, że zarówno poprzednia, jak i obecna wersja przepisu przejściowego nie powinna znacząco wpłynąć na praktykę w zakresie zmian umów. I to nawet mimo tego, że ustawa wprowadza obszerną zmianę w zakresie dopuszczalności zmian umów. Otóż wypracowane w ostatnich latach przez TSUE (i ostatecznie zebrane w art. 72 dyrektywy 2014/24) zasady zmiany umowy w sprawie zamówienia będą miały w pełni zastosowanie tak do umów zawartych pod rządem ustawy w treści sprzed nowelizacji, jak i później. Interpretacja prawa krajowego dokonywana w świetle treści i celu dyrektywy musi bowiem uwzględniać wykładnię jej przepisów przedstawioną w orzecznictwie TSUE. Pisaliśmy już o tym w publikacji „Zmiany w prawie zamówień publicznych”, komentując projekt nowelizacji (publikacja do pobrania tutaj).

Zamówienia in-house

Tak zwane zamówienia in-house, czyli zamówienia udzielane przez podmiot publiczny innemu podmiotowi publicznemu, budziły bardzo duże kontrowersje w trakcie prac legislacyjnych. Ostateczny kształt regulacji został ustalony dopiero na ostatnim etapie – po wprowadzeniu poprawek do nowelizacji przez Senat i uwzględnieniu ich przez Sejm na posiedzeniu 22 czerwca br. Istotne jest to, że wszystkie zmiany dotyczące udzielania zamówień typu in-house nie wejdą w życie jeszcze w lipcu, tak jak większość przepisów nowelizacji. Zgodnie z art. 22 ustawy nowelizującej regulacje te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.

Stopniowa elektronizacja

Ustawa przewiduje znaczne zmiany w zakresie komunikacji między zamawiającym a wykonawcami. Idąc z duchem czasu, a także w celu przyspieszenia i ułatwienia komunikacji, ustawodawca europejski, a za nim polski, zmierzają do całkowitej elektronizacji systemu udzielania zamówień publicznych. Szczegółowe zmiany omawialiśmy we wcześniejszym artykule na podstawie projektu ustawy nowelizującej. Omówienie to pozostaje aktualne w odniesieniu do ogłoszonego tekstu ustawy.

Docelowo komunikacja pomiędzy zamawiającym a wykonawcami ma odbywać się wyłącznie elektronicznie. Pełna elektronizacja zamówień publicznych nie nastąpi jednak już od 28 lipca. Długi okres przejściowy ma przede wszystkim umożliwić zamawiającym przygotowanie się pod względem technicznym i finansowym, ponieważ wprowadzenie obowiązku komunikacji elektronicznej wymaga dodatkowych czynności zarówno od zamawiającego, jak i wykonawcy. A wprowadzenie nowych systemów informatycznych będzie wymagało inwestycji.

Mając to na uwadze, ustawodawca zaplanował stopniową elektronizację zamówień publicznych. Wskazuje się na trzy ważne daty w tym zakresie:

• 18 kwietnia 2017 r. – obowiązek pełnej elektronizacji postępowań organizowanych przez centralnych zamawiających,
• 18 kwietnia 2018 r. – składanie formularza jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia wyłącznie w formie elektronicznej – do tej daty można będzie składać formularz także w formie papierowej,
• 18 października 2018 r. – pełna elektronizacja zamówień publicznych we wszystkich państwach członkowskich; co istotne w 2018 r. elektronizacja ma dotyczyć nie tylko zamówień o wartości powyżej tzw. powyżej progów, ale także poniżej tych progów.

Nadzór nad realizacją udzielonego zamówienia

Nowelizacja wprowadza nieznaną wcześniej Prawu zamówień publicznych (choć stosowaną już w poprzednim ustroju) formę nadzoru nad realizacją zamówienia poprzez powołanie odpowiedzialnego za to zespołu osób. Powołanie takiego zespołu nie będzie uprawnieniem, tylko obowiązkiem (na co wskazuje forma „powołuje się”) w przypadku zamówień na roboty budowlane lub usługi, których wartość jest równa lub przekracza wyrażoną w złotych równowartość kwoty 1 mln euro (ok. 4,5 mln złotych). Tej formy nadzoru nad realizacją zamówienia nie przewidziano zatem w odniesieniu do zamówień polegających na dostawie.

Opisywana instytucja została ujęta w nowej jednostce redakcyjnej „art. 20a” i wejdzie w życie odmiennie niż większość przepisów nowelizacji – w terminie 6 miesięcy od jej ogłoszenia. Oznacza to, że obowiązek powoływania „zespołu osób” na wskazanych powyżej zasadach zaktualizuje się w styczniu 2017 r.

Projekt nowego rozporządzenia w sprawie dokumentów

Warto mieć na uwadze, że to nie koniec zmian w przepisach dotyczących systemu zamówień publicznych. 5 lipca br. na stronie Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt nowego rozporządzenia w sprawie dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy¹. Dokument został przekazany do konsultacji publicznych, proces legislacyjny jest więc dopiero na wstępnym etapie.

Nowe rozporządzenie, podobnie jak nowelizacja, ma na celu implementację dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE oraz 2014/25/UE. Z pewnością jednak prace nad nowym rozporządzeniem nie zajmą tak wiele czasu, ile trzeba było czekać na zmianę ustawy.

Hanna Drynkorn, praktyka infrastruktury, transportu, zamówień publicznych i PPP kancelarii Wardyński i Wspólnicy