Amerykański fiskus wciąż otwarty na podatników | Co do zasady

Amerykańska administracja nie ustaje w wysiłkach, aby skłonić podatników, którzy dotychczas nie zgłaszali swoich dochodów z zagranicznych źródeł, by dostosowali się do amerykańskiego prawa. Oferta Internal Revenue Service kierowana jest zarówno do podatników, którym można przypisać umyślne unikanie opodatkowania, jak i tych, którzy nie wypełniali obowiązków nieświadomie.

Ze względu na wdrożenie amerykańskiego ustawodawstwa FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) stopniowo zwiększa się prawdopodobieństwo wykrycia przez Internal Revenue Service (amerykańską administrację podatkową, IRS) podatników amerykańskich, którzy posiadają nieujawnione aktywa i rachunki.

W związku z tym IRS oferuje swoim podatnikom możliwość powrócenia do amerykańskiego systemu podatkowego pod określonymi warunkami. Aktualnie otwarta jest możliwość przystąpienia do jednej z dwóch procedur:

• Offshore Voluntary Disclosure Program (program dobrowolnego ujawnienia aktywów zagranicznych; dalej: OVDP) – proponowanej osobom, które umyślnie unikały opodatkowania w Stanach Zjednoczonych,
• Streamlined Filing Compliance Procedure (uproszczona procedura uzgodnienia z prawem dotychczasowego raportowania; dalej: SFCP) – adresowanej do osób, których zaniedbania w wypełnianiu obowiązków wobec IRS miały charakter nieumyślny.

Jednym z zasadniczych warunków skorzystania z ww. programów jest podjęcie działań wobec IRS, zanim ten zainteresuje się podatnikiem.

Ujawnienie zamiast prokuratora

IRS stara się przekonać swoich podatników, którzy nie skorzystali z możliwości ujawnienia zagranicznych rachunków i aktywów w ramach wcześniej obowiązujących programów, do skorzystania z OVDP. IRS wyjaśnia, że podatnik, który przystąpi do programu, będzie mógł liczyć na uniknięcie prowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego oraz na ograniczenie ekspozycji na sankcje cywilne.

Aktualna tura OVDP została zainicjowana w 2014 r., przy czym nie został oznaczony termin zamknięcia programu. Jest to dodatkowa motywacja dla podatników: IRS w zasadzie w każdej chwili może zmienić warunki ujawnienia albo wręcz zadecydować o zamknięciu aktualnie otwartego okna.

Dodatkowym czynnikiem, który ma zachęcać do uczestnictwa w OVDP, jest możliwość wyliczenia przybliżonych kosztów wiążących się z przystąpieniem do programu. Do tego dochodzi świadomość, że podatnicy, którzy nie wezmą udziału w OVDP, a zostaną przyłapani na gorącym uczynku, są narażeni na pełnozakresowe ryzyko prawne – karne i cywilne – a w konsekwencji także finansowe.

Uczestnictwo w OVDP obostrzone jest wieloma warunkami i wiąże się z koniecznością złożenia szeregu dokumentów, a przede wszystkim zmierzenia się dolegliwościami finansowymi. Ponadto podatnik zobowiązany jest czynnie współpracować z administracją podatkową i ujawnić podmioty, włączając w to instytucje finansowe, które ułatwiały utworzenie lub utrzymanie zagranicznych struktur zmierzających do unikania opodatkowania.

Podatnicy powinni też brać pod uwagę, że wstępne zaakceptowanie przez IRS złożonego anonimowo wniosku w ramach OVDP nie gwarantuje, że po ujawnieniu osoby ubiegającego się wniosek zostanie faktycznie przyjęty. Tym samym korzystanie z benefitów oferowanych przez program może okazać się niemożliwe.

Błogosławiona nieumyślność

W programie SFCP, odmiennie niż w OVDP, uczestniczyć mogą jedynie osoby, które pod groźbą odpowiedzialności karnej oświadczą, że ich zaniechania w raportowaniu przychodu, zapłacie podatków oraz składaniu deklaracji i informacji podatkowych nie miały swojego źródła w umyślnym zachowaniu.

Zeznania podatkowe przedłożone IRS w ramach SFCP nie będą podlegały automatycznemu badaniu przez organy. Niemniej, w przypadku wytypowania podatnika, jego zeznania podatkowe będą badane zgodnie z obowiązującą procedurą mającą zastosowanie do amerykańskich deklaracji podatkowych. Mogą więc zostać poddane weryfikacji pod kątem prawidłowości kalkulacji i kompletności, a także mogą zostać skonfrontowane z informacjami pozyskanymi przez IRS z innych źródeł, takich jak bank czy doradca finansowy.

W następstwie takiego badania IRS może, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, nałożyć na podatnika sankcje cywilne, a nawet karne. Oznacza to, że odmiennie niż w przypadku OVDP podatnik uczestniczący w SFCP nie eliminuje ryzyka ścigania na drodze postępowania karnego.

Podatnik uczestniczący w SFCP zobowiązany jest do złożenia zaległych deklaracji i formularzy za okres sięgający do 6 lat wstecz, a także do uiszczenia zaległości podatkowych wraz z odsetkami. Część podatników będzie także zobowiązana do zapłacenia kary wynoszącej 5% wartości najwyższego salda lub wartości aktywów w okresie objętym programem.

Zaleca się ostrożność

Niezależnie od tego, czy podatnikowi bliższe jest wzięcie udziału w OVDP czy w SFCP, w podejmowaniu działań wskazana jest duża ostrożność. Z tego względu, w szczególności w przypadku OVDP, Internal Revenue Service zaleca kontakt z profesjonalnym doradcą. Mając na względzie rozległość regulacji i zróżnicowanie obowiązków wynikających z programów, wydaje się, że jedynie współpraca trio złożonego z podatnika, księgowego i prawnika gwarantuje skuteczne zarządzanie ryzykiem prawnym.

Wojciech Marszałkowski, praktyka podatkowa kancelarii Wardyński i Wspólnicy