odszkodowania od władzy publicznej | Co do zasady

Jak ocenić, czy postępowanie sądowe jest przewlekłe, i jak dochodzić odszkodowania, jeśli przewlekłość postępowania spowodowała szkodę.

Zgodnie z art. 417 Kodeksu cywilnego Skarb Państwa odpowiada za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej. Zazwyczaj nietrudno jest rozstrzygnąć, kiedy Skarb Państwa występuje jako strona stosunków cywilnoprawnych, a kiedy wykonuje kompetencje władcze. Są jednak takie aktywności podmiotów prawa publicznego, które nie są jednoznacznie władcze, ale należy je uznać za wykonywanie władzy publicznej – tak rozstrzygnął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 6 czerwca 2014 r., III CSK 211/13.

Roszczenia wynikające z uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o których mowa w art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (a dla planów uchwalonych przez jej wejściem w życie – w art. 36 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym), przedawniają się z upływem 10 lat od dnia wejścia w życie planu niezależnie od tego, czy występuje z nimi przedsiębiorca, czy osoba fizyczna – orzekł Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi kasacyjnej przygotowanej przez prawników kancelarii.

Tematyka odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej nie jest powszechnie znana. Wiele osób nie jest świadomych szerokich uprawnień, którymi dysponują w związku z działaniami organów władzy publicznej. W efekcie poszkodowani nie dochodzą zwykle naprawienia szkód powstałych w związku z działalnością szeroko rozumianej administracji publicznej.

W dawnych czasach przyjmowano, że król jest nieomylny, a podważanie jego sądów zwykle kończyło się nieszczęśliwie dla kwestionującego. Dziś, szczęśliwie dla ludu, istnieją narzędzia pozwalające egzekwować odpowiedzialność władzy zarówno za jej działanie, jak i zaniechanie.

Potencjalnie można dochodzić od Skarbu Państwa odszkodowania za szkodę wynikającą z naruszenia prawa UE, np. z niewdrożenia unijnej dyrektywy. Trudności proceduralne sprawiają jednak, że mało kto decyduje się na takie rozwiązanie.

Proces inwestycyjny w działalności deweloperskiej jest uzależniony od rozstrzygnięć podejmowanych przez organy administracji architektoniczno-budowlanej. Proces inwestycyjny składa się przy tym z szeregu następujących po sobie etapów i dopiero pozytywne zakończenie jednego z nich umożliwia przystąpienie do kolejnego.

Odpowiedzialność władzy publicznej za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie rozciąga się również na opieszałe funkcjonowanie sądów, naruszające prawo jednostki do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Stwierdzenie przewlekłości postępowania umożliwia sądowe dochodzenie naprawienia szkody z niej wynikłej.

Odszkodowanie uzyskane od Skarbu Państwa jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Czy zwolnienie to dotyczy również odsetek ustawowych zasądzonych prawomocnym wyrokiem sądu?

Aby móc dochodzić odszkodowania za szkodę wyrządzoną prawomocnym orzeczeniem sądu cywilnego, trzeba wcześniej uzyskać potwierdzenie jego oczywistej i rażącej niezgodności z prawem. Warunek ten nie narusza Konstytucji i nie jest nadmiernym obciążeniem. Z tym ostatnim poglądem Trybunału Konstytucyjnego trudno się zgodzić.

Nierozpoznanie wniosku dekretowego może stanowić podstawę do naprawienia przez podmioty publiczne szkody w związku z pozbawieniem praw do nieruchomości warszawskich.

Ocena psychicznego nastawienia sprawcy, którym może być również Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, do faktu naruszenia prawa własności nieruchomości jest kluczowa dla roszczeń z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.