konkurencja | Co do zasady

W niedzielę 18 kwietnia cały piłkarski świat zelektryzowała wiadomość, że wielkie kluby z Anglii, Hiszpanii i Włoch finalizują budowę „Superligi”. Te ekskluzywne rozgrywki mają być niezależne od UEFA (Union of European Football Associations) i stanowić konkurencję dla organizowanej przez nią Ligi Mistrzów (Champions League).

Udostępnianie, wymiana lub wspólne gromadzenie danych może być wartościowe zarówno dla zainteresowanych przedsiębiorców, jak i dla rozwoju danego sektora przemysłu, innowacji technologicznych, a w konsekwencji dla konsumentów. Dane mają bowiem fundamentalne znaczenie dla rozwoju gospodarki cyfrowej – samodzielnie bądź jako podstawa dla wdrażania mechanizmów sztucznej inteligencji. Stąd też to od dostępu do odpowiednich danych zależy konkurencyjność działających na rynku przedsiębiorców.

Dominacja Stanów Zjednoczonych i Chin na rynku technologii cyfrowych zmusiła Europę do podjęcia działań, których celem jest ograniczenie nadmiernego uzależnienia od rozwiązań powstałych poza jej granicami. Chęć utrzymania konkurencyjności na arenie międzynarodowej wymaga m.in. przeglądu przepisów antymonopolowych.

7 października br. UOKiK poinformował, że zakończył postępowanie antymonopolowe przeciw Gazpromowi i pięciu międzynarodowym koncernom, które utworzyły bez wymaganej zgody spółkę joint venture odpowiedzialną za budowę i eksploatację gazociągu Nord Stream 2. Na przedsiębiorców zostały nałożone rekordowo wysokie kary finansowe – łącznie ponad 29,3 miliarda zł (prawie 6,5 miliarda euro), z czego na sam Gazprom ponad 29 miliardów zł.

Telenor, norweska firma telekomunikacyjna, nadużył pozycji dominującej. Tak orzekł organ ochrony konkurencji EFTA na podstawie przepisów obowiązujących w Europejskim Obszarze Gospodarczym. Warto przyjrzeć się tej sprawie, bo kompetencje tego organu obejmują także Unię Europejską i mogą dotyczyć działalności polskich przedsiębiorców.

Nowy Prezes UOKiK zapowiada wzmocnienie aktywności urzędu mającej zapobiegać negatywnym skutkom rynkowym. Priorytetem ma być usuwanie szkodliwych praktyk z obrotu gospodarczego (a niekoniecznie karanie). Postępowania mają być prowadzone szybciej i sprawniej. Do tego dochodzi sporo zmian wewnętrznych w urzędzie.

Jednym ze sposobów, w jaki przedsiębiorcy starają się radzić sobie z kryzysem, jest zacieśnienie współpracy z dotychczasowymi rywalami. Przed podjęciem takiej współpracy warto się upewnić, czy nie stanowi ona zmowy sankcjonowanej przez UOKiK, Komisję Europejską lub inne organy antymonopolowe.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zapowiedział walkę z nieuczciwymi sprzedawcami zawyżającymi ceny produktów w czasie pandemii wirusa COVID-19. Jednym z proponowanych przez Prezesa UOKiK instrumentów w walce z patologiami ma być ustalanie przez Ministerstwo Rozwoju maksymalnych cen i marż na produkty istotne z punktu widzenia interesów konsumentów (taką zmianę przewiduje nowelizacja ustawy kryzysowej. Przy tej okazji warto przypomnieć, jakie kompetencje do regulowania cen produktów dają Prezesowi UOKiK obecnie obowiązujące przepisy prawa.

W nowelizacji tzw. ustawy kryzysowej znajdują się również propozycje zmian legislacyjnych przygotowane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Mają one zwiększyć bezpieczeństwo finansowe gospodarstw domowych, zagwarantować dostępność kluczowych towarów i usług oraz zapobiec spekulacjom cenowym i nieuzasadnionym podwyżkom.

Biorąc pod uwagę utrudnienia związane z epidemią koronawirusa oraz poniekąd włączając się w ogólnoświatowy trend spod znaku #flattenthecurve, organy antymonopolowe na całym świecie, w tym w Polsce, wprowadzają, mniej lub bardziej oficjalnie, nadzwyczajny tryb pracy, aby uniknąć rozprzestrzeniania koronawirusa. Może mieć to istotny wpływ na postępowania przed nimi, w tym na składanie i rozpatrywanie wniosków o zgodę na koncentrację.

Od 1 czerwca 2020 r. przepisy dotyczące niedozwolonych postanowień umownych (klauzul abuzywnych), stosowane dotychczas tylko wobec konsumentów, będą miały w pewnych sytuacjach zastosowanie do osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Zmiana ta rodzi wiele praktycznych problemów.

1 czerwca 2020 r. wchodzi w życie nowy przepis – art. 385(5) k.c. Rozszerza on stosowanie przepisów o klauzulach abuzywnych na osoby fizyczne prowadzące tzw. jednoosobową działalność gospodarczą. Rozwiązanie to może mieć reperkusje na gruncie ustawy z 15 grudnia 2016 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Otóż UOKiK może potraktować stosowanie klauzul abuzywnych przez podmiot posiadający przewagę kontraktową w umowach z jednoosobowymi przedsiębiorcami jako wykorzystywanie przewagi kontraktowej.