arbitraż | Co do zasady

Sąd Najwyższy stwierdził, że nie ma przeszkód dla stwierdzenia wykonalności wyroku sądu zagranicznego wydanego przeciwko spółce, która znajduje się w upadłości, i nadaniu temu wyrokowi klauzuli wykonalności. Sądy niższych instancji twierdziły, że nie jest to możliwe.

Stwierdzenie wykonalności polskich orzeczeń pochodzących z sądów powszechnych bądź polubownych w sprawach cywilnych i handlowych w państwach obszaru niemieckojęzycznego.

Rola arbitra oparta jest na zaufaniu. Arbiter ma obowiązek rozpoznać i rozstrzygnąć sprawę osobiście. Istota tej funkcji oznacza zatem, że mandatu arbitra nie można przenieść na inną osobę. Możliwe, a niekiedy wskazane jest jednak powierzenie czynności pomocniczych innym osobom, tzw. sekretarzom administracyjnym. Oddelegowanie części zadań może usprawnić przebieg postępowania i ograniczyć koszty i czas postępowania, na czym zazwyczaj zależy stronom.

Kwestia dopuszczalności zadawania świadkom pytań sugerujących w polskiej praktyce procesowej traktowana jest w sposób niespójny. Tymczasem jest to ważne zagadnienie, mające istotny wpływ na rzetelność procesu. Warto poszukać inspiracji w zasadach, które od lat sprawdzają się w tym zakresie w krajach anglosaskich.

1 marca 2017 r. weszły w życie zmiany Regulaminu Arbitrażowego przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu („Regulamin ICC”), który reguluje zasady prowadzenia międzynarodowego postępowania arbitrażowego . Celem wprowadzonych zmian jest zwiększenie efektywności i transparentności postępowań arbitrażowych rozstrzyganych w oparciu o Regulamin ICC.

Przepisy wydają się proste: umowę o arbitraż należy oceniać według prawa wybranego przez strony, a jeśli strony nie dokonają tego wyboru, decyduje miejsce wydania wyroku przez sąd arbitrażowy lub inne łączniki przewidziane przepisami prawa. Mimo to wskazanie prawa właściwego dla umowy o arbitraż jest zagadnieniem trudnym i wywołującym wątpliwości.

Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały dotyczącej skutków prawnych zawezwania do próby ugodowej w sytuacji, gdy strony są związane zapisem na sąd polubowny. Wydaje się jednak, że trzeba wówczas wziąć pod uwagę sposób sformułowania tego zapisu.

Nowelizacja prawa arbitrażowego z 10 września 2015 r., która wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r., powinna zwiększyć popularność Polski jako forum arbitrażowego. Jednak ustawodawca nie w pełni wykorzystał okazję do rozszerzenia zakresu zastosowania sądownictwa polubownego. Nowelizacja nie wprowadza m.in. postulowanych od dawna zmian związanych z możliwością rozstrzygania w arbitrażu sporów korporacyjnych.

Prowadzenie sporu przed niewłaściwym forum arbitrażowym lub państwowym może pozbawić wierzyciela roszczeń ze względu na upływ terminu przedawnienia – i to pomimo podejmowania realnych wysiłków w celu dochodzenia tych roszczeń i ponoszenia niemałych kosztów postępowania.

Jednym z argumentów za poddaniem sporu pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego jest bardzo ważna dla przedsiębiorców poufność takiego rozstrzygnięcia. Jak jednak pokazuje orzecznictwo, do sądów powszechnych nie zawsze trafia argument o naturalnej poufności arbitrażu.

Jako zalety arbitrażu wymienia się zwykle poufność, szybkość i możliwość kontrolowania kosztów przez strony. W przypadku interwencji sądów powszechnych sprawa arbitrażowa traci jednak zwykle te zalety.

Czy postępowanie przed Komisją Rozjemczą jest warunkiem wszczęcia postępowania arbitrażowego?